• श्लोक

    १०.०९. सूक्तयः। ०७. य इच्छत्यात्मनः श्रेयः।

    ९. सूक्तयः। कक्षा दशमी। शेमुषी। CBSE संस्कृतम्। सप्तमः श्लोकः  य इच्छत्यात्मनः श्रेयः प्रभूतानि सुखानि च। न कुर्यादहितं कर्म स परेभ्यः कदापि च॥७॥ शब्दार्थः – यः – जो इच्छति – वाञ्छति। चाहता है। आत्मनः – स्वकीयः। स्वस्य। खुद का श्रेयः – कल्याणम्।…

  • श्लोक

    १०.०९. सूक्तयः। ०६ वाक्पटुर्धैर्यवान् मन्त्री। मन्त्री कैसा होना चाहिए?

    ९. सूक्तयः। कक्षा दशमी। शेमुषी। CBSE षष्ठः श्लोकः वाक्पटुर्धैर्यवान् मन्त्री समायामप्यकातरः।स केनापि प्रकारेण परैर्न परिभूयते।। ६।। शब्दार्थः –  वाक्पटुः – संभाषणचतुरः। बोलने में चतुर धैर्यवान् – जल्दबाजी न करने वाला मन्त्री – परामर्शकः। सलाह देने वाला, बोलने वाला  सभायाम् –…

  • श्लोक

    १०.०९ सूक्तयः। ०५. यत् प्रोक्तं येन केनापि

    ९. सूक्तयः। कक्षा दशमी। शेमुषी। पञ्चमः श्लोकः यत् प्रोक्तं येन केनापि तस्य तत्त्वार्थनिर्णयः।कर्तुं शक्यो भवेद्येन स विवेक इतीरितः॥५॥ शब्दार्थः –  यत् – जो भी प्रोक्तम् – कथितम्। कहा गया है येन – जिस  केन – किसी ने अपि – भी…

  • श्लोक

    १०.०९ सूक्तयः। ०४. विद्वांस एव लोकेऽस्मिन्

    ९. सूक्तयः। कक्षा दशमी। शेमुषी चतुर्थः श्लोकः विद्वांस एव लोकेऽस्मिन् चक्षुष्मन्तः प्रकीर्तिताः।अन्येषां वदने ये तु ते चक्षुर्नामनी मते॥४॥ शब्दार्थः – विद्वांसः – विद्यावन्तः। ज्ञानवन्तः। विद्वान लोग एव – ही लोके – संसारे। विश्वे। दुनिया में अस्मिन् – एतस्मिन्। इस चक्षुष्मन्तः –…

  • श्लोक

    १०.०९ सूक्तयः। ०२. अवक्रता यथा चित्ते

    ९. सूक्तयः कक्षा दशमी। शेमुषी द्वितीयः श्लोकः अवक्रता यथा चित्ते तथा वाचि भवेद् यदि। तदेवाहुः महात्मानः समत्वमिति तथ्यतः॥ शब्दार्थः – अवक्रता – सरलता। सीधापन, टेढा ना होना यथा – यादृशी। जैसे चित्ते – मनसि।  मन में तथा – तादृशी। वैसे वाचि –…

  • श्लोक

    १०.०९ सूक्तयः। ०३. त्यक्त्वा धर्मप्रदां वाचम्

    ३. सूक्तयः कक्षा दशमी। शेमुषी तृतीया सूक्तिः त्यक्त्वा धर्मप्रदां वाचं परुषां योऽभ्युदीरयेत्।परित्यज्य फलं पक्वं भुङ्क्तेऽपक्वं विमूढधीः॥३॥ शब्दार्थः – त्यक्त्वा – त्यागं कृत्वा। परित्यज्य। छोडकर धर्मप्रदाम् – धर्म का ज्ञान देने वाली वाचम् – वाणीम्। बात को परुषाम् – कटुवाक्यानि। कठोरां…

  • श्लोक

    १०.०९ सूक्तयः। ०१. पिता यच्छति पुत्राय

    ०९. सूक्तयः। कक्षा दशमी। शेमुषी। सर्वप्रथम पाठ का शीर्षक समझते हैं। पाठ का शीर्षक है – सूक्तयः। इसका विच्छेद ऐसे हो सकता है – सु + उक्तयः। इन दोनों शब्दों के सन्धि में सवर्णदीर्घ हो कर सूक्तयः ऐसा शब्द बन…

  • अन्य

    कौमुदीपरीक्षा १. सन्धिः (वाल्मीकिवर्गः)

    प्रश्नाः १. व्यञ्जनसन्धिः I. सन्धिकार्यं कुरुत। 1. सन्धि + छेदः2 .महत् + नगरम्3 .कृष्णम् + वन्दे4. सुप् + अन्तः5. वाक् + वादिनी6. वाक् + मुनिः7. वाक् + श्रेष्ठः8. तत् + अनन्तरम्9. गङ्गा + छत्रम् II. विच्छेदं कुरुत। 1. लक्ष्मीछाया2. वाङ्मयम्3.…

  • अन्य

    ऑनलाईन संस्कृत कक्षा

    ऑनलाईन संस्कृत कक्षा अपने वर्ग में सम्मिलित होने के लिए और पुराने पाठों की सामग्री पाने के लिए क्लिक करें – १. वाल्मीकिवर्गः २. व्यासवर्गः ३. संयुक्त वर्ग प्रस्तुत कक्षा में कक्षा दशमी (CBSE) का सम्पूर्ण व्याकरण पढाया जाएगा। Hangouts…