श्लोक

प्रहेलिका – वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराजः त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः

संस्कृत प्रहेलिका

वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराजः
त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः।
त्वग्वस्त्रधारी न च सिद्धयोगी
जलं च बिभ्रन्न घटो न मेघः॥

पदच्छेद

वृक्ष-अग्रवासी न च पक्षिराजः
त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः।
त्वक्-वस्त्रधारी न च सिद्धयोगी
जलं च बिभ्रन् न घटः न मेघः॥

शब्दार्थ

संस्कृतम्मराठीहिन्दीEnglish
वृक्षाग्रवासीझाडाच्या शेंड्यावर राहणारापेड की नोंक रहने वालाOne who lives on the top of the tree
नाहीनहींNo, not
आणिऔरAnd
पक्षिराजःपक्षांचा राजा (इथे केवळ पक्षी)पंछिओं का राजा (यहाँ केवल पक्षी)The king of birds (here a bird only)
त्रिनेत्रधारीतीन डोळ्यांचातीन आँखों वालाOne who has three eyes
नाहीनहींNo, not
आणिऔरAnd
शूलपाणिःज्याच्या हाता (त्रि)शूल आहे (शिव)जिस के हाथ में (त्रि)शूल है (शिव)One who has (Tri)shool in hand (Lord Shiva)
त्वग्वस्त्रधारीत्वचा हेच वस्त्र म्हणून जो धारण करणारात्वचा को ही वस्त्र के स्वरूप में धारण करनेवालाOne who wares only his skin as cloths.
नाहीनहींNo, not
आणिऔरAnd
सिद्धयोगीसिद्धयोगीसिद्धयोगीSiddhayogi
जलम्पाणीपानीWater
आणिऔरAnd
बिभ्रन्भरलेलाभरा हुआFilled
नाहीनहींNo, not
घटःमाठ, घडाघड़ाPot
नाहीनहींNo, not
मेघःढगबादलCloud

अन्वय

(अहं) वृक्षाग्रवासी (अस्मि। परन्तु) पक्षिराजः च न (अस्मि)। (अहं) त्रिनेत्रधारी (अस्मि। परन्तु) शूलपाणिः च न (अस्मि)। (अहं) त्वग्वस्त्रधारी (अस्मि। परन्तु) सिद्धयोगी च न (अस्मि)। (अहं) जलं बिभ्रन् (अस्मि। परन्तु अहं) घटः न मेघः न (अस्मि। अहं कः?)

मराठी अनुवाद

मी झाडाच्या शेंड्यावर राहतो। पण मी पक्षी नाही। मी तीन डोळ्यांचा आहे। पण मी भगवान् शंकर नाही। मी त्वचा हेच वस्त्र धारण करतो। पण मी सिद्धयोगी नाही। मी पाण्याने भरलेला आहे। पणी मी घडा नाही आणि ढग सुद्धा नाही। मी कोण?

हिन्दी अनुवाद

मैं पेड की नोक पर रहता हूँ। लेकिन मैं पंछी नहीं हूँ। मैं तीन आँखोंवाला हूँ। लेकिन मैं भवगान् शंकर नहीं हूँ। त्वचा ही मेरे वस्त्र हैं। परन्तु मैं कोई सिद्धयोगी नहीं हूँ। मैं पानी से भरा हूँ। लेकिन मैं ना तो घड़ा हू और ना ही बादल हूँ। बताओ मैं कौन हूँ?

English translation

I live on the top of the tree but I am not a bird. I have three eyes but I am not Lord Shiva. The skin itself is my cloths but I am not a Siddhayogi. I am filled with water but I am neither a pot nor cloud. Who am I?

उत्तरम्

  • नारिकेलफलम्। नारळ। नारियल। Coconut

2 टिप्पणियाँ

Leave a Reply