प्रहेलिका – वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराजः त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः
संस्कृत प्रहेलिका
वृक्षाग्रवासी न च पक्षिराजः
त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः।
त्वग्वस्त्रधारी न च सिद्धयोगी
जलं च बिभ्रन्न घटो न मेघः॥
पदच्छेद
वृक्ष-अग्रवासी न च पक्षिराजः
त्रिनेत्रधारी न च शूलपाणिः।
त्वक्-वस्त्रधारी न च सिद्धयोगी
जलं च बिभ्रन् न घटः न मेघः॥
शब्दार्थ
संस्कृतम् | मराठी | हिन्दी | English |
वृक्षाग्रवासी | झाडाच्या शेंड्यावर राहणारा | पेड की नोंक रहने वाला | One who lives on the top of the tree |
न | नाही | नहीं | No, not |
च | आणि | और | And |
पक्षिराजः | पक्षांचा राजा (इथे केवळ पक्षी) | पंछिओं का राजा (यहाँ केवल पक्षी) | The king of birds (here a bird only) |
त्रिनेत्रधारी | तीन डोळ्यांचा | तीन आँखों वाला | One who has three eyes |
न | नाही | नहीं | No, not |
च | आणि | और | And |
शूलपाणिः | ज्याच्या हाता (त्रि)शूल आहे (शिव) | जिस के हाथ में (त्रि)शूल है (शिव) | One who has (Tri)shool in hand (Lord Shiva) |
त्वग्वस्त्रधारी | त्वचा हेच वस्त्र म्हणून जो धारण करणारा | त्वचा को ही वस्त्र के स्वरूप में धारण करनेवाला | One who wares only his skin as cloths. |
न | नाही | नहीं | No, not |
च | आणि | और | And |
सिद्धयोगी | सिद्धयोगी | सिद्धयोगी | Siddhayogi |
जलम् | पाणी | पानी | Water |
च | आणि | और | And |
बिभ्रन् | भरलेला | भरा हुआ | Filled |
न | नाही | नहीं | No, not |
घटः | माठ, घडा | घड़ा | Pot |
न | नाही | नहीं | No, not |
मेघः | ढग | बादल | Cloud |
अन्वय
(अहं) वृक्षाग्रवासी (अस्मि। परन्तु) पक्षिराजः च न (अस्मि)। (अहं) त्रिनेत्रधारी (अस्मि। परन्तु) शूलपाणिः च न (अस्मि)। (अहं) त्वग्वस्त्रधारी (अस्मि। परन्तु) सिद्धयोगी च न (अस्मि)। (अहं) जलं बिभ्रन् (अस्मि। परन्तु अहं) घटः न मेघः न (अस्मि। अहं कः?)
मराठी अनुवाद
मी झाडाच्या शेंड्यावर राहतो। पण मी पक्षी नाही। मी तीन डोळ्यांचा आहे। पण मी भगवान् शंकर नाही। मी त्वचा हेच वस्त्र धारण करतो। पण मी सिद्धयोगी नाही। मी पाण्याने भरलेला आहे। पणी मी घडा नाही आणि ढग सुद्धा नाही। मी कोण?
हिन्दी अनुवाद
मैं पेड की नोक पर रहता हूँ। लेकिन मैं पंछी नहीं हूँ। मैं तीन आँखोंवाला हूँ। लेकिन मैं भवगान् शंकर नहीं हूँ। त्वचा ही मेरे वस्त्र हैं। परन्तु मैं कोई सिद्धयोगी नहीं हूँ। मैं पानी से भरा हूँ। लेकिन मैं ना तो घड़ा हू और ना ही बादल हूँ। बताओ मैं कौन हूँ?
English translation
I live on the top of the tree but I am not a bird. I have three eyes but I am not Lord Shiva. The skin itself is my cloths but I am not a Siddhayogi. I am filled with water but I am neither a pot nor cloud. Who am I?
उत्तरम्
- नारिकेलफलम्। नारळ। नारियल। Coconut
ज्ञान बांटने से बढ़ता है।
Related
आपको यह भी पसंद आ सकता हैं

शुचिपर्यावरणम्। श्लोक ७। प्रस्तरतले तलातरुगुल्मा। Class 10 CBSE संस्कृतम्
14/06/2020
शुचिपर्यावरणम् । श्लोक ५। हरिततरूणां ललितलतानाम्। कक्षा दशमी – शेमुषी । CBSE संस्कृतम्
07/06/2020
2 टिप्पणियाँ
D n dabke
खूप उपयुक्त आहे हे लेगन. धन्यवाद.
मधुकर
स्वागत आहे